PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK

        Aşık Veysel’ in hayatı acılar ve zorluklarla doludur. Yedi yaşındayken geçirdiği çiçek hastalığı sebebiyle sol gözünü kaybetti. Geçirdiği talihsiz bir kaza sonucu sağ gözünü de kaybetti. Ekonomik zorlular geçirmiş ve ilk eşi tarafından terk edilmiştir. Bütün bu zorluları aşıp babasının aldığı bağlama ile sayısız eser üreten Aşık Veysel, yaşadığı acıları ise bu eserlerinde anlatmıştır. Hayatlarında karşılaştıkları zorlukları sağlıklı aşan insanların hayat öykülerini okudukça sizlerin de akıllarına şu sorular geliyordur;

• Başkaları sorunlarına rağmen mutlu iken ben neden mutlu değilim?
• Niçin bazıları bana göre daha dayanıklı?
• Bazıları hemen toparlanabilirken ben neden toparlanamıyorum?
• Diğer insanlar güçlükler karşısında nasıl daha sağlam kalabiliyor?

  Psikolojik Sağlamlık Nedir?

          Bu soruların toplamı bize psikolojik sağlamlık kavramını işaret etmektedir. Psikolojik sağlamlık kavramına yönelik ilginin artmasında bu soruların önemli bir etkisi vardır. Psikolojik sağlamlık Latince geri sıçramak kavramından gelmektedir. İngilizce karşılığı ise esneyebilme ve geri sıçrama özelliği olarak tanımlanmaktadır. Psikolojik sağlamlıkla ilgili birçok tanım yapılmakla birlikte bu tanımların ortak özelliklerinden yararlanarak ifade etmek gerekirse; bireyin esnek olması, zorluklar karşısında güçlü kalabilmesi ve yaşanan sarsıntıdan sonra toparlanabilmesidir.

        Psikolojik sağlamlık bir başka deyişle kalkıp yola devam etmektir. Hacıyatmaz misali zorluklar karşısında kısa bir süre denge bozulsa da hemen toparlayıp düzelmektir. Psikolojik sağlamlığı yüksek olmak; yardıma ihtiyacı olmamak,  dik ve gururlu durmaya çalışmak değildir. Sorunları yok saymak, görmezden gelmek, umursamamak değildir. Psikolojik sağlamlık; sorunu ve yaşadığı duyguları kabullenmek, tedbir almak, sorumluluk almak, çözüm aramak gibi eylemlere girişmektir. Olayları olduğu gibi kabul edebilmektir. Zorluklar karşısında sürekli şikâyet etmek, yakınıp isyan etmek yerine çözüme odaklanmaktır.

          Psikolojik Sağlamlık Geliştirilebilir Mi?

       Psikolojik sağlamlık, kişiden kişiye değişen, zaman içinde artabilen veya azalabilen bir özelliğe sahiptir. Bir kişilik özelliği değildir. Psikolojik sağlamlık sahip olduğumuz ya da olmadığımız bir yetenek değildir, yaşam boyu geliştirmek için çalışabileceğimiz bir beceridir. Hepimiz bu beceriye sahibiz. Psikolojik sağlamlığı vücudumuzun bağışıklık sistemine benzetebiliriz. Hepimizde var ama bazılarımızın ki daha güçlü olduğundan hastalıkları çabuk atlatır. Bağışıklık sistemimizi güçlendirebileceğimiz gibi psikolojik sağlamlığımızı da artırabiliriz.

    Psikolojik sağlamlık kavramında üç koruyucu faktör vardır. Bunlardan ilki bireysel faktörlerdir. Bireysel faktörler; öz-güven, öz-saygı, öz-yeterlik, sosyal becerilere sahip olma, yumuşak başlılık vb. İkincisi ise aile ile ilgili faktörlerdir. Bu grupta ise anne baba ile yakın ilişki, sosyo-ekonomik açıdan avantajlı olma, çekirdek aile dışında destekleyici ve sıcak aile bağlarına sahip olma vb. Üçüncüsü ise aile dışındaki koruyucu faktörlerdir. Bu gruba ise aile dışındaki bir yetişkin ile olumlu ve sıcak bir ilişki, sosyal bir çevre içerisinde yer alma, akran desteği vb.

 

      Psikolojik Sağlamlığı Artırmak İçin Neler Yapılabilir?

• Hayatınızda ulaşmak istediğiniz amacınız/amaçlarınız olsun. Güçlü yönlerinizi fark edin ve bunları her fırsatta kullanarak geliştirin.
• Zorluk gelmeden nasıl baş edebileceğinizi belirlemeye çalışın ve acil durum planı yapın. Geçmişte zor durumlarda kullandığınız güçlü yönlerinizi hatırlayın. En zor zamanlarınızda sizi neyin koruduğunu, nasıl başa çıktığınızı, sizi neyin tekrar ayağa kaldırdığını kendinize sorup cevabını bulun. Hatta cevaplarınızı bir kenara not edin. Zorlayıcı olayların geçici olduğunu düşünerek değiştirebileceklerinize odaklanın, değiştiremeyeceklerinizi kabullenin.
• Zorlukla karşılaşınca durup düşünün. Sorun üzerine çalışın, (geçmişte ne yapmıştım, şimdi ne yapabilirim, benim neye ihtiyacım var?) yeni yöntemler geliştirmeye çalışın ve çözüm için harekete geçin. Yaşadığım bu sorun bana neyi öğretmeye çalışıyor? Nelerin farkına varmamı istiyor? Ne yapmamı istiyor? Bu yaşantı neleri deneyimlememe sebep olacak? Sorularını kendinize sorarak soruna bakış açınızı değiştirin.
• Herkesin zayıf yanları olduğu gibi elbette sizin de olacaktır. Bunları öğrenin ve düzeltmek için tedbir alın. Eksik olduğunuz yönlerinizi geliştirmek için çevrenizdeki kişilerden faydalanın. Örneğin iyimser olmaya ihtiyacınız varsa buna sahip arkadaşlarınızla sohbet edebilir onlardan destek alabilirsiniz.
•   Psikolojik sağlamlığı arttıran, sizi kişisel olarak güçlendirecek beceriler kazanmaya çalışın (pozitif bakış açısı, problem çözme, iletişim becerileri, stresle baş etme vb.
• Aile ilişkilerinizi gözden geçirin. İlişki ve iletişime zaman ayırın. İlişkilerinizde sorun varsa çözmeye çalışın.
• Size iyi gelen kişileri, kitapları, şarkıları ve filmleri yakınlarınızda bulundurun. Bunları rutinleriniz haline getirin ve bu rutinlerin size umut sağlıyor olmasına dikkat edin.
• Bedeninizi ve zihninizi aktif kılacak etkinlikler yapın. Sağlığınıza ve uyku düzeninize dikkat edin Zamanınızı verimli kullanmayı öğrenin.
•  Yaşanılan sorunları yok saymak ve olumsuz duyguları bastırmaya çalışmak yerine onları kabullenin ve çözüm bulmaya, olumlu baş etme yöntemlerini uygulamaya çalışın.
• Hayatınızdaki olumsuzluklara odaklanıp psikolojik sağlamlığınızı sağlayamıyorsanız profesyonel destek alabilirsiniz. 

Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı